پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره صافات چیست؟


پاسخ :
نام: تنها نام این سوره «صافّات» است، و این نام از آیه اول این سوره گرفته شده که خدا به صف کشیدگان (یعنی فرشتگان صف کشیده یا مجاهدان یا نمازگزاران صف کشیده،) سوگند یاد کرده است.

شمارگان: دارای 182 آیه و 820 کلمه و 3823 حرف است.

نزول: سوره صافّات که در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمد، این سوره بعد از سوره انعام و قبل از سوره لقمان و پنجاه و پنجمین سوره ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است. یعنی در دوران اخیر زندگی مسلمانان در مکه و پس از معراج فرود آمده است. اما در چینش کنونی قرآن، سی و هفتمین سوره بشمار می آید.

فضایل: در مورد فضیلت قرائت این سوره از امام صادق علیه السلام حکایت شده که فرمود: «کسی که سوره صافات را در هر جمعه بخواند از بلاها و آفات محفوظ می ماند.»(1)

تذکر: روشن است که این آثار برای سوره فوق وقتی ظاهر می شود که انسان شرایط لازم را در خود فراهم کند یعنی همراه با تلاوت سوره، به محتوای آن نیز عمل نماید.

ویژگی ها: آیات این سوره کوتاه ودارای سرعت وآهنگ وکثرت عرصه ها و چشم اندازها و پر از داستان های پیامبران است.

اهداف: هدف های اساسی سوره صافات عبارتند از:
1. یادآوری توحید با نفی شرک.
2. یادآوری قیامت.
3. گزارشی از تاریخ پیامبران بزرگ بصورت فشرده و مؤثر.

مطالب: مهمترین مطالبی که در سوره صافات بچشم می خورد عبارتند از:
الف) عقاید:
1. نکوهش بدترین نوع شرک یعنی اعتقاد به رابطه خویشاوندی خدا با جن و فرشتگان. (آیات 149-159)
2. مطالبی پیرامون فرجام کار کافران و منکران نبوت در رستاخیز. (آیات 16-24)
3. گزارشی از گفتگوی کافران در قیامت. (آیات 27-34)
4. مطالبی پیرامون بهشت و لذت های آن و گفتگوهای بهشتیان. (آیات 40-60)
5. مطالبی پیرامون فرشتگان الهی. (آیات 1-3)
 
ب) داستان ها:
1. گزارشی از داستان نوح علیه السلام. (آیات 75-82)
2. گزارشی از داستان ابراهیم علیه السلام و اسحاق علیه السلام و شرح امتحان ابراهیم علیه السلام در فرمان قربانی نمودن اسماعیل علیه السلام. (آیات 83-119)
3. مطالبی پیرامون الیاس علیه السلام. (آیات 123-129)
4. مطالبی پیرامون لوط علیه السلام. (آیات 133-138)
5. مطالبی پیرامون یونس علیه السلام و زندانی شدن او. (آیات 139-149)
6. مطالبی پیرامون موسی و هارون علیهما السلام. (آیات 114-122)
 
ج) مطالب فرعی:
1. پیروزی حق بر باطل و شرک. (آیات 171-173)
2. تنزیه پروردگار از نسبت های ناروا. (آیه 180)
3. سخن از مشرق های متعدد که اشاره ای علمی است. (آیه 5)
4. دفاع از قرآن در مقابل تهمت سحر. (آیه 15)
5. دفاع از پیامبر صلی الله علیه و آله در مقابل تهمت شعر و جنون. (آیات 36-37)
6. سخن از درخت زقّوم در جهنم. (آیات 62-66)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، دلیل آغاز سوره صافات.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.